Bệnh trĩ: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Bệnh trĩ là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến nhất, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Mặc dù không đe dọa tính mạng, nhưng bệnh trĩ có thể gây ra nhiều khó chịu và ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về bệnh trĩ, bao gồm cả trĩ nội và trĩ ngoại, về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị hiệu quả.

Bệnh trĩ là gì?

Trĩ, còn được gọi là bệnh lòi dom, là tình trạng mà các tĩnh mạch ở vùng hậu môn – trực tràng bị sưng và giãn ra. Tương tự như bệnh giãn tĩnh mạch ở chân, trĩ xảy ra khi các thành tĩnh mạch bị yếu đi và không thể duy trì hình dạng bình thường của chúng.

Bệnh trĩ được chia thành hai loại chính dựa trên vị trí hình thành:

1. Trĩ nội: Hình thành bên trong ống hậu môn, phía trên đường lược (đường ranh giới giữa ống hậu môn và trực tràng). Trĩ nội thường không gây đau do khu vực này có ít dây thần kinh cảm giác.
2. Trĩ ngoại: Phát triển bên dưới đường lược, dưới vùng da xung quanh hậu môn. Trĩ ngoại thường gây ngứa, đau và khó chịu do khu vực này có nhiều dây thần kinh cảm giác.

Ngoài ra, còn có một loại trĩ hỗn hợp, kết hợp cả trĩ nội và trĩ ngoại.

Nguyên nhân gây bệnh trĩ

Nguyên nhân chính gây bệnh trĩ là do tăng áp lực trong các tĩnh mạch ở vùng hậu môn – trực tràng. Một số yếu tố có thể dẫn đến tình trạng này bao gồm:

1. Táo bón mãn tính: Khi bị táo bón, người bệnh thường phải rặn nhiều khi đi đại tiện, làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch vùng hậu môn.
2. Tiêu chảy kéo dài: Ngược lại, tiêu chảy kéo dài cũng có thể gây kích ứng và làm yếu các mô xung quanh hậu môn, dẫn đến trĩ.
3. Ngồi lâu: Ngồi trong thời gian dài, đặc biệt là trên bề mặt cứng, có thể làm tăng áp lực lên vùng hậu môn.
4. Chế độ ăn ít chất xơ: Thiếu chất xơ trong chế độ ăn có thể dẫn đến táo bón, gián tiếp gây ra bệnh trĩ.
5. Thừa cân, béo phì: Cân nặng quá mức có thể tạo áp lực lên vùng bụng dưới và hậu môn.
6. Mang thai: Trong thai kỳ, trọng lượng của thai nhi và sự thay đổi hormone có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ.
7. Tuổi tác: Khi chúng ta già đi, các mô liên kết yếu đi, làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ.
8. Di truyền: Một số người có thể có xu hướng mắc bệnh trĩ do yếu tố di truyền.
9. Nâng vật nặng: Thường xuyên nâng vật nặng có thể làm tăng áp lực trong ổ bụng và vùng hậu môn.
10. Các bệnh lý khác: Một số bệnh như xơ gan, suy tim có thể làm tăng áp lực trong các tĩnh mạch vùng bụng và hậu môn.

Triệu chứng của bệnh trĩ

Triệu chứng của bệnh trĩ có thể khác nhau tùy thuộc vào loại trĩ và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Dưới đây là các triệu chứng phổ biến của trĩ nội và trĩ ngoại:

Triệu chứng của trĩ nội:

1. Chảy máu: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của trĩ nội. Máu thường có màu đỏ tươi và xuất hiện khi đi đại tiện. Bạn có thể thấy máu trên giấy vệ sinh hoặc trong bồn cầu.
2. Sa trĩ: Búi trĩ có thể sa ra ngoài hậu môn khi đi đại tiện. Ban đầu, búi trĩ có thể tự thu vào, nhưng khi bệnh nặng hơn, bạn có thể phải dùng tay đẩy vào.
3. Cảm giác không thoải mái: Bạn có thể cảm thấy có vật gì đó trong hậu môn, gây khó chịu khi ngồi hoặc đi lại.
4. Tiết dịch: Trĩ nội có thể tiết ra chất nhầy, làm ướt và kích ứng vùng da xung quanh hậu môn.
5. Đau: Mặc dù trĩ nội thường không gây đau, nhưng trong trường hợp sa trĩ nghiêm trọng, có thể gây đau do thiếu máu cục bộ.

Triệu chứng của trĩ ngoại:

1. Ngứa: Ngứa quanh hậu môn là triệu chứng phổ biến nhất của trĩ ngoại.
2. Đau: Trĩ ngoại có thể gây đau, đặc biệt khi ngồi hoặc đi đại tiện.
3. Sưng tấy: Vùng xung quanh hậu môn có thể bị sưng và viêm.
4. Chảy máu: Mặc dù ít phổ biến hơn so với trĩ nội, trĩ ngoại cũng có thể chảy máu, đặc biệt khi bị kích thích hoặc vỡ.
5. Cục cứng: Bạn có thể cảm nhận được các cục cứng xung quanh hậu môn, đây chính là các búi trĩ.
6. Khó vệ sinh: Trĩ ngoại có thể gây khó khăn trong việc giữ vệ sinh vùng hậu môn.

Trong cả hai trường hợp, các triệu chứng có thể trở nên tồi tệ hơn sau khi đi đại tiện hoặc ngồi lâu. Nếu bạn gặp phải bất kỳ triệu chứng nào kể trên, đặc biệt là chảy máu hậu môn, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Chẩn đoán bệnh trĩ

Để chẩn đoán bệnh trĩ, bác sĩ sẽ thực hiện các bước sau:

1. Hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, thời gian xuất hiện, và các yếu tố nguy cơ có thể liên quan đến bệnh trĩ.
2. Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra vùng hậu môn để tìm các dấu hiệu của trĩ ngoại hoặc sa trĩ nội.
3. Thăm trực tràng bằng ngón tay: Bác sĩ sẽ đưa một ngón tay có đeo găng vào trực tràng để kiểm tra các bất thường.
4. Nội soi trực tràng: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể sử dụng một ống soi nhỏ để kiểm tra bên trong ống hậu môn và phần dưới của trực tràng.
5. Đại tràng nội soi: Nếu có nghi ngờ về các bệnh lý khác của đại trực tràng, bác sĩ có thể chỉ định nội soi đại tràng để kiểm tra toàn bộ đại tràng.
6. Xét nghiệm máu: Trong trường hợp chảy máu nhiều hoặc kéo dài, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra tình trạng thiếu máu.

Điều trị bệnh trĩ

Phương pháp điều trị bệnh trĩ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và loại trĩ. Dưới đây là các phương pháp điều trị từ nhẹ đến nặng:

Điều trị tại nhà:

1. Tăng cường chất xơ: Bổ sung chất xơ trong chế độ ăn hoặc sử dụng các chất bổ sung chất xơ có thể làm mềm phân và giảm táo bón.
2. Uống nhiều nước: Uống đủ nước giúp phòng ngừa táo bón và làm mềm phân.
3. Tắm nước ấm: Ngâm vùng hậu môn trong nước ấm từ 10-15 phút, 2-3 lần mỗi ngày có thể giảm đau và ngứa.
4. Sử dụng kem bôi hoặc thuốc đặt: Các sản phẩm có chứa hydrocortisone có thể giúp giảm viêm và ngứa.
5. Thuốc giảm đau: Acetaminophen hoặc ibuprofen có thể giúp giảm đau.
6. Không rặn khi đi đại tiện: Tránh ngồi quá lâu trên bồn cầu và không rặn quá mức.

Điều trị y tế không phẫu thuật:

1. Thắt dây cao su: Phương pháp này được sử dụng cho trĩ nội. Bác sĩ sẽ đặt một dây cao su nhỏ quanh búi trĩ để cắt nguồn cung cấp máu, khiến búi trĩ teo đi và rụng sau vài ngày.
2. Tiêm xơ búi trĩ: Bác sĩ tiêm một dung dịch hóa học vào búi trĩ, gây xơ hóa và teo búi trĩ.
3. Đông cứng bằng hồng ngoại: Sử dụng tia hồng ngoại để làm đông cứng và teo búi trĩ.
4. Đốt búi trĩ bằng laser: Sử dụng tia laser để làm teo búi trĩ.

Phẫu thuật:

Trong trường hợp bệnh trĩ nặng hoặc không đáp ứng với các phương pháp điều trị bảo tồn, bác sĩ có thể đề xuất phẫu thuật. Các phương pháp phẫu thuật bao gồm:

1. Phẫu thuật cắt trĩ: Bác sĩ sẽ cắt bỏ các búi trĩ và khâu lại các mô xung quanh.
2. Phẫu thuật PPH (Procedure for Prolapse and Hemorrhoids): Phương pháp này được sử dụng cho trĩ nội, giúp kéo các mô trĩ lên và cố định chúng vào vị trí bình thường.
3. Phẫu thuật THD (Transanal Hemorrhoidal Dearterialization): Phương pháp này sử dụng siêu âm để xác định và khâu các động mạch cung cấp máu cho búi trĩ, làm giảm kích thước búi trĩ mà không cần cắt bỏ.
4. Phẫu thuật nội soi: Sử dụng các dụng cụ đặc biệt và camera để thực hiện phẫu thuật qua một lỗ nhỏ, giúp giảm đau đớn và thời gian hồi phục.
5. Sau phẫu thuật, bệnh nhân thường cần từ 1-2 tuần để hồi phục hoàn toàn. Trong thời gian này, cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ về chăm sóc vết thương, vệ sinh và chế độ ăn uống.