Đục thủy tinh thể: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa

Đục thủy tinh thể là một bệnh lý mắt phổ biến ở người cao tuổi. Bệnh xảy ra khi thủy tinh thể trở nên mờ đục, gây ảnh hưởng đến thị lực. Nguyên nhân chính gây ra bệnh đục thủy tinh thể là quá trình lão hóa tự nhiên. Tuy nhiên, các yếu tố như bệnh tiểu đường, chấn thương mắt, và tiếp xúc lâu dài với tia UV cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Hãy cùng Bác Sĩ Hoa Súng đi sâu tìm hiểu về nguyên nhân gây ra đục thủy tinh thể từ đó có thể có những biện pháp phòng ngừa.

1. Nguyên nhân gây đục thủy tinh thể: 

Đục thủy tinh thể, một căn bệnh thường gặp, đặc biệt ở người cao tuổi, là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng mờ mắt. Vậy đâu là nguyên nhân khiến thủy tinh thể vốn trong suốt lại trở nên đục?

1.1. Lão hóa tự nhiên:

Giống như mọi bộ phận khác trong cơ thể, thủy tinh thể cũng bị ảnh hưởng bởi quá trình lão hóa. Theo thời gian, các protein cấu tạo nên thủy tinh thể dần bị phân hủy và kết tụ lại, tạo thành những mảng đục. Hãy hình dung thủy tinh thể như một chiếc ống kính máy ảnh, khi ống kính bị mờ thì hình ảnh chúng ta nhìn thấy cũng sẽ mờ nhạt.

1.2. Bệnh tiểu đường:

Đường huyết cao kéo dài là một trong những thủ phạm chính gây ra đục thủy tinh thể. Lượng đường dư thừa trong máu sẽ tác động lên các protein trong thủy tinh thể, làm biến đổi cấu trúc của chúng và tạo thành các mảng đục.

1.3. Chấn thương mắt:

Các va chạm, tai nạn giao thông, hoặc các vật lạ đâm vào mắt có thể gây tổn thương trực tiếp đến thủy tinh thể, dẫn đến đục.

1.4. Yếu tố môi trường:

Tia cực tím (UV):

• • Cơ chế tác động: Tia UV có năng lượng cao, khi tiếp xúc với mắt sẽ làm tổn thương các tế bào trong thủy tinh thể, gây ra các phản ứng hóa học phức tạp dẫn đến hình thành các protein bất thường và gây đục.
  • Ảnh hưởng: Tiếp xúc lâu dài với tia UV không chỉ làm tăng nguy cơ đục thủy tinh thể mà còn góp phần gây ra các bệnh về mắt khác như thoái hóa điểm vàng, đục nhân.
  • Cách phòng tránh: Đeo kính râm có khả năng chống tia UV 400, đội mũ rộng vành khi ra ngoài, tránh ánh nắng trực tiếp, đặc biệt là trong khoảng thời gian từ 10h sáng đến 2h chiều.

Hút thuốc:

• • Cơ chế tác động: Nicotin và các chất độc hại trong khói thuốc lá làm hẹp mạch máu, giảm cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho mắt, gây tổn thương các tế bào thủy tinh thể. Ngoài ra, hút thuốc còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác như cao huyết áp, tiểu đường, tăng nguy cơ mắc đục thủy tinh thể.
  • Ảnh hưởng: Hút thuốc lá làm tăng tốc độ lão hóa của mắt, tăng nguy cơ mắc đục thủy tinh thể ở độ tuổi trẻ hơn.
  • Cách phòng tránh: Bỏ thuốc lá là cách tốt nhất để bảo vệ đôi mắt.

Thuốc men:

• • Corticosteroid: Loại thuốc này thường được sử dụng để điều trị các bệnh viêm, nhưng khi sử dụng kéo dài và liều cao có thể gây tăng áp lực nội nhãn, làm thay đổi cấu trúc thủy tinh thể và tăng nguy cơ đục thủy tinh thể.
  • Thuốc chống trầm cảm: Một số loại thuốc chống trầm cảm có thể gây ra các tác dụng phụ như khô mắt, mờ mắt, làm tăng nguy cơ đục thủy tinh thể.
  • Các loại thuốc khác: Một số loại thuốc khác như thuốc điều trị tim mạch, thuốc trị ung thư cũng có thể ảnh hưởng đến thủy tinh thể.
  • Lưu ý: Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, đặc biệt là khi có tiền sử bệnh về mắt.

1.5. Bệnh lý toàn thân:

Bệnh tiểu đường:

Như đã đề cập ở trên, đường huyết cao kéo dài làm biến đổi protein trong thủy tinh thể, gây đục. Ngoài ra, bệnh tiểu đường còn làm tổn thương các mạch máu nuôi dưỡng mắt, tăng nguy cơ mắc các biến chứng về mắt khác.

Bệnh tuyến giáp:

Cả cường giáp và suy giáp đều có thể gây ra các vấn đề về mắt, bao gồm đục thủy tinh thể.

Bệnh tim mạch:

Bệnh tim mạch thường đi kèm với các vấn đề về tuần hoàn máu, ảnh hưởng đến cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho mắt, tăng nguy cơ đục thủy tinh thể.

Béo phì:

Béo phì liên quan đến nhiều bệnh mãn tính khác như tiểu đường, cao huyết áp, tăng mỡ máu, tất cả đều là các yếu tố nguy cơ của đục thủy tinh thể.

2. Triệu chứng của đục thủy tinh thể

Đục thủy tinh thể thường tiến triển chậm, và các triệu chứng ban đầu có thể rất nhẹ và dễ bị bỏ qua. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, các triệu chứng sẽ trở nên rõ rệt hơn và ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Dưới đây là một số triệu chứng điển hình:

2.1. Mờ mắt

• Mờ nhẹ: Ban đầu, người bệnh có thể cảm thấy mắt mờ nhẹ, giống như đang nhìn qua một lớp sương mù mỏng. Triệu chứng này thường xuất hiện khi đọc sách, làm việc gần hoặc lái xe ban đêm.
• Mờ dần: Theo thời gian, tình trạng mờ mắt ngày càng tăng, ảnh hưởng đến mọi hoạt động hàng ngày. Người bệnh có thể cảm thấy khó khăn khi nhận biết khuôn mặt, đọc chữ nhỏ hoặc lái xe trong điều kiện ánh sáng yếu.
• Mờ hoàn toàn: Ở giai đoạn cuối, đục thủy tinh thể có thể gây mờ mắt hoàn toàn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực và chất lượng cuộc sống.

2.2. Nhìn thấy vầng hào quang

Khi nhìn vào ánh sáng, chẳng hạn như đèn đường, đèn pha ô tô hoặc bóng đèn, người bệnh đục thủy tinh thể thường thấy các vầng hào quang sáng xung quanh. Hiện tượng này xảy ra do ánh sáng bị phân tán bởi các mảng đục trong thủy tinh thể. Vầng hào quang có thể có màu sắc khác nhau, từ trắng, vàng đến xanh lam.

2.3. Khó chịu với ánh sáng

Ánh sáng chói có thể gây khó chịu cho người bệnh đục thủy tinh thể. Họ có thể cảm thấy chói mắt, nhạy cảm với ánh sáng, đặc biệt là ánh sáng mặt trời trực tiếp. Điều này làm cho việc hoạt động ngoài trời hoặc ở những nơi có ánh sáng mạnh trở nên khó khăn hơn.

2.4. Các triệu chứng khác

• Khó nhìn vào ban đêm: Đục thủy tinh thể làm giảm khả năng điều tiết của mắt, khiến việc nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu trở nên khó khăn hơn.
• Nhìn đôi: Trong một số trường hợp, đục thủy tinh thể có thể gây ra tình trạng nhìn đôi, đặc biệt khi nhìn vào các vật thể gần.
• Nhìn mờ một phần: Một phần của thị trường có thể bị mờ hơn các phần còn lại.
• Màu sắc trở nên nhạt nhòa: Màu sắc trở nên kém tươi tắn, khó phân biệt các sắc thái màu.

Lưu ý: Các triệu chứng trên có thể khác nhau ở mỗi người và tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào kể trên, hãy đến khám bác sĩ nhãn khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

3. Chẩn đoán đục thủy tinh thể

Để xác định chính xác tình trạng đục thủy tinh thể và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, bác sĩ sẽ tiến hành một số xét nghiệm chuyên sâu.

3.1. Khám mắt định kỳ: tầm quan trọng không thể thiếu

Việc khám mắt định kỳ là cách tốt nhất để phát hiện sớm các dấu hiệu của đục thủy tinh thể và nhiều bệnh về mắt khác. Đặc biệt, người cao tuổi, người mắc bệnh tiểu đường, người có tiền sử chấn thương mắt hoặc sử dụng corticosteroid kéo dài nên đi khám mắt định kỳ 6 tháng đến 1 năm một lần.

3.2. Các xét nghiệm chẩn đoán

• Khám thị lực:

  • Đo thị lực: Bác sĩ sẽ sử dụng biểu đồ thị lực để đánh giá khả năng nhìn rõ của mắt.
  • Kiểm tra thị trường: Đánh giá vùng nhìn thấy của mắt.
  • Kiểm tra khả năng điều tiết: Đánh giá khả năng thay đổi độ cong của thủy tinh thể để nhìn rõ ở các khoảng cách khác nhau.

• Khám đáy mắt:

  • Khám bằng đèn khe: Bác sĩ sử dụng đèn khe để quan sát trực tiếp các cấu trúc bên trong mắt, bao gồm thủy tinh thể, võng mạc và đĩa thị giác.
  • Khám bằng kính giãn đồng tử: Bác sĩ sẽ nhỏ thuốc giãn đồng tử để quan sát rõ hơn các cấu trúc bên trong mắt, đặc biệt là phần sau của thủy tinh thể.
  • Chụp ảnh đáy mắt: Cung cấp hình ảnh chi tiết về tình trạng của đáy mắt, giúp bác sĩ đánh giá mức độ đục của thủy tinh thể và phát hiện các bệnh lý khác.

• Siêu âm mắt:

  • Siêu âm A-scan: Đo độ dày của thủy tinh thể và xác định vị trí của các mảng đục.
  • Siêu âm B-scan: Cung cấp hình ảnh hai chiều của nhãn cầu, giúp đánh giá toàn diện tình trạng của thủy tinh thể và các cấu trúc xung quanh.

• Các xét nghiệm khác:

  • Đo áp lực nội nhãn: Đo áp suất bên trong nhãn cầu để loại trừ tăng nhãn áp.
  • Đo độ cong giác mạc: Đo độ cong của giác mạc để xác định độ cận thị, viễn thị hoặc loạn thị.

3.3. Tại sao cần chẩn đoán sớm?

• Phát hiện và điều trị kịp thời: Chẩn đoán sớm giúp ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra, bảo vệ thị lực và nâng cao chất lượng cuộc sống.
• Lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp: Dựa vào kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp nhất cho từng trường hợp.
• Lập kế hoạch điều trị: Chẩn đoán sớm giúp bác sĩ lập kế hoạch điều trị chi tiết, bao gồm thời điểm phẫu thuật, loại thủy tinh thể nhân tạo phù hợp và các biện pháp chăm sóc sau phẫu thuật.

Lưu ý:

• Chỉ có bác sĩ chuyên khoa mới có thể đưa ra chẩn đoán chính xác và đưa ra phán quyết về phương pháp điều trị phù hợp.
• Không tự ý mua thuốc hoặc áp dụng các phương pháp điều trị không được chỉ định.

4. Điều trị đục thủy tinh thể

Hiện nay, phẫu thuật là phương pháp điều trị duy nhất hiệu quả cho đục thủy tinh thể. Các phương pháp điều trị khác như dùng thuốc chỉ có thể giúp giảm các triệu chứng đi kèm chứ không thể loại bỏ hoàn toàn vấn đề.

4.1. Phẫu thuật thay thế thủy tinh thể

Nguyên tắc: Phẫu thuật đục thủy tinh thể là một thủ thuật ngoại khoa nhằm loại bỏ thủy tinh thể bị đục và thay thế bằng một thấu kính nhân tạo trong suốt. Thấu kính nhân tạo này sẽ giúp phục hồi thị lực cho người bệnh.

Quá trình phẫu thuật:

• Gây tê: Bác sĩ sẽ gây tê cục bộ vùng xung quanh mắt để bệnh nhân không cảm thấy đau.
• Tạo vết mổ nhỏ: Bác sĩ sử dụng máy siêu âm để tạo một vết mổ nhỏ ở rìa giác mạc.
• Hút và loại bỏ thủy tinh thể cũ: Bác sĩ sử dụng dụng cụ chuyên dụng để hút và loại bỏ phần thủy tinh thể bị đục.
• Cấy ghép thấu kính nhân tạo: Thấu kính nhân tạo được đưa vào vị trí của thủy tinh thể cũ.
• Khâu vết mổ: Vết mổ nhỏ sẽ tự lành lại.

Ưu điểm của phẫu thuật:

• Cải thiện thị lực đáng kể: Sau phẫu thuật, hầu hết bệnh nhân đều đạt được thị lực rõ nét và chất lượng sống được cải thiện rõ rệt.
• An toàn: Phẫu thuật đục thủy tinh thể là một trong những ca phẫu thuật mắt an toàn nhất hiện nay.
• Ít biến chứng: Tỷ lệ biến chứng sau phẫu thuật rất thấp.
• Thời gian hồi phục nhanh: Bệnh nhân có thể xuất viện ngay trong ngày và quay trở lại sinh hoạt bình thường sau vài ngày.

4.2. Các loại thủy tinh thể nhân tạo

• Thấu kính đơn tiêu (monofocal): Loại thấu kính này chỉ tập trung ánh sáng cho một khoảng cách nhất định (xa hoặc gần). Sau khi phẫu thuật, bệnh nhân có thể cần đeo kính để nhìn rõ ở các khoảng cách khác.
• Thấu kính đa tiêu (multifocal): Loại thấu kính này có thể tập trung ánh sáng cho nhiều khoảng cách khác nhau, giúp bệnh nhân nhìn rõ cả xa lẫn gần mà không cần đeo kính. Tuy nhiên, một số người có thể gặp phải hiện tượng nhìn mờ hoặc chói mắt ban đêm.
• Thấu kính trụ (toric): Loại thấu kính này được thiết kế để điều chỉnh tật khúc xạ (cận thị, viễn thị, loạn thị) đồng thời với việc loại bỏ đục thủy tinh thể.

Lựa chọn loại thấu kính nhân tạo: Việc lựa chọn loại thấu kính nhân tạo phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độ tuổi, lối sống, nhu cầu thị lực của từng người. Bác sĩ sẽ tư vấn cụ thể để giúp bệnh nhân đưa ra quyết định tốt nhất.

4.3. Điều trị bằng thuốc

Hiện nay, chưa có loại thuốc nào có thể làm tan hoặc ngăn chặn sự phát triển của đục thủy tinh thể. Các loại thuốc chỉ có thể giúp giảm các triệu chứng đi kèm như viêm, đỏ mắt hoặc giảm đau.

Lưu ý:

• Phẫu thuật đục thủy tinh thể là phương pháp điều trị hiệu quả nhất và an toàn nhất cho đục thủy tinh thể.
• Không nên tin vào các quảng cáo về thuốc chữa khỏi đục thủy tinh thể.
• Nên đến các cơ sở y tế uy tín để được khám và điều trị bởi các bác sĩ chuyên khoa.

5. Phòng ngừa đục thủy tinh thể

Mặc dù không thể hoàn toàn ngăn ngừa đục thủy tinh thể, đặc biệt là do quá trình lão hóa tự nhiên, nhưng chúng ta có thể thực hiện một số biện pháp để làm chậm quá trình tiến triển của bệnh và giảm nguy cơ mắc bệnh.

5.1. Khám mắt định kỳ

• Tầm quan trọng: Khám mắt định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu của đục thủy tinh thể và các bệnh về mắt khác. Nhờ đó, có thể đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời, bảo vệ thị lực.
• Đối tượng cần chú ý:
  • Người cao tuổi: Độ tuổi càng cao, nguy cơ mắc đục thủy tinh thể càng lớn.
  • Người bệnh tiểu đường: Bệnh tiểu đường là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây đục thủy tinh thể.
  • Người có tiền sử chấn thương mắt: Chấn thương mắt có thể làm tăng nguy cơ đục thủy tinh thể.
  • Người làm việc trong môi trường có nhiều khói bụi, hóa chất độc hại.
  • Người thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

5.2. Chế độ dinh dưỡng lành mạnh

• Thực phẩm giàu vitamin:
  • Vitamin A: Có trong cà rốt, khoai lang, bí đỏ, gan… giúp bảo vệ giác mạc và võng mạc.
  • Vitamin C: Có trong cam, quýt, bưởi, dâu tây… giúp chống oxy hóa, bảo vệ tế bào mắt.
  • Vitamin E: Có trong các loại hạt, dầu thực vật… giúp ngăn ngừa tổn thương do gốc tự do.
  • Lutein và Zeaxanthin: Có trong rau lá xanh đậm như cải xoăn, cải bó xôi… giúp bảo vệ võng mạc.
• Các loại thực phẩm khác: Cá béo (cá hồi, cá ngừ), các loại hạt, dầu ô liu… cung cấp các chất béo không bão hòa tốt cho sức khỏe mắt.

5.3. Bảo vệ mắt khỏi ánh nắng mặt trời

• Đeo kính râm: Chọn kính râm có khả năng chống tia UV 400 để bảo vệ mắt khỏi tác hại của tia cực tím.
• Đội mũ rộng vành: Mũ rộng vành giúp che chắn cho mắt khỏi ánh nắng trực tiếp.
• Hạn chế ra ngoài vào thời điểm nắng gắt: Nên tránh ra ngoài vào khoảng thời gian từ 10h sáng đến 2h chiều khi ánh nắng mặt trời mạnh nhất.

5.4. Kiểm soát bệnh tiểu đường

• Kiểm soát đường huyết: Duy trì đường huyết ở mức ổn định là cách tốt nhất để ngăn ngừa các biến chứng của bệnh tiểu đường, trong đó có đục thủy tinh thể.
• Sử dụng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ: Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ để kiểm soát bệnh tiểu đường hiệu quả.

5.5. Bỏ hút thuốc

• Tác hại của khói thuốc: Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc hại, làm tổn thương các mạch máu nuôi dưỡng mắt, tăng nguy cơ mắc đục thủy tinh thể.
• Lợi ích của việc bỏ thuốc: Bỏ thuốc lá giúp giảm nguy cơ mắc nhiều bệnh khác, trong đó có các bệnh về mắt.

5.6. Các biện pháp khác

• Giữ gìn vệ sinh mắt: Rửa tay sạch trước khi chạm vào mắt, tránh dụi mắt quá mạnh.
• Nghỉ ngơi mắt thường xuyên: Cho mắt nghỉ ngơi sau khi làm việc với máy tính hoặc các thiết bị điện tử khác.
• Tạo môi trường làm việc thoải mái: Đảm bảo ánh sáng đủ, tránh ánh sáng chói, nhấp nháy.

Lưu ý:

• Phòng ngừa đục thủy tinh thể là một quá trình lâu dài và đòi hỏi sự kiên trì.
• Nên kết hợp nhiều biện pháp để đạt hiệu quả tốt nhất.
• Khám mắt định kỳ là cách tốt nhất để phát hiện sớm các vấn đề về mắt và có biện pháp can thiệp kịp thời.

6. Biến chứng của đục thủy tinh thể

Đục thủy tinh thể nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là một số biến chứng thường gặp:

6.1. Mất thị lực hoàn toàn

Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của đục thủy tinh thể. Khi thủy tinh thể bị đục hoàn toàn, ánh sáng không thể đi qua để đến võng mạc, dẫn đến mất khả năng nhìn thấy.

6.2. Glaucoma (tăng nhãn áp)

Đục thủy tinh thể có thể làm tăng áp lực bên trong nhãn cầu, gây ra bệnh glaucoma. Bệnh này làm tổn thương dây thần kinh thị giác và có thể dẫn đến mù lòa nếu không được điều trị kịp thời.

6.3. Thoái hóa điểm vàng

Đục thủy tinh thể làm giảm chất lượng hình ảnh đến võng mạc, có thể làm tăng tốc độ thoái hóa điểm vàng, đặc biệt ở những người có nguy cơ cao.

6.4. Khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày

• Ảnh hưởng đến công việc: Mờ mắt, khó nhìn rõ ảnh hưởng đến khả năng làm việc, đặc biệt là những công việc đòi hỏi sự tập trung cao.
• Giảm chất lượng cuộc sống: Khó khăn trong việc đọc sách, xem tivi, lái xe, giao tiếp… làm giảm chất lượng cuộc sống.
• Thay đổi tâm lý: Người bệnh có thể cảm thấy tự ti, lo lắng, trầm cảm do mất thị lực.

6.5. Tăng nguy cơ tai nạn

Mờ mắt, khó nhìn rõ làm tăng nguy cơ xảy ra tai nạn sinh hoạt, tai nạn giao thông.

Các biến chứng khác

• Viêm mắt: Viêm mắt có thể xảy ra do nhiễm trùng hoặc kích ứng sau phẫu thuật.
• Đục bao sau: Một lớp màng mỏng bao quanh thấu kính nhân tạo có thể bị đục sau phẫu thuật, gây mờ mắt trở lại. Tuy nhiên, biến chứng này có thể được điều trị bằng laser.

Lưu ý:

• Các biến chứng trên không phải lúc nào cũng xảy ra, nhưng nguy cơ sẽ tăng lên nếu bệnh không được điều trị kịp thời.
• Việc phẫu thuật đục thủy tinh thể sớm là cách tốt nhất để ngăn ngừa các biến chứng và bảo vệ thị lực.

Kết luận

Đục thủy tinh thể là một căn bệnh thường gặp, nhưng với sự phát triển của y học, việc điều trị bệnh trở nên đơn giản và hiệu quả hơn. Để bảo vệ đôi mắt, bạn nên thực hiện khám mắt định kỳ, có chế độ ăn uống lành mạnh, bảo vệ mắt khỏi ánh nắng mặt trời và tuân thủ chỉ định của bác sĩ.

Lời khuyên:

• Tìm hiểu thông tin: Tìm hiểu thêm về bệnh đục thủy tinh thể từ các nguồn thông tin uy tín.
• Khám mắt định kỳ: Thực hiện khám mắt định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về mắt.
• Tư vấn bác sĩ: Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.

Bảo vệ đôi mắt là bảo vệ chất lượng cuộc sống. Hãy dành thời gian chăm sóc đôi mắt của bạn ngay hôm nay!