Bạn thường xuyên cảm thấy mắt cay xè, khô rát? Đây là tình trạng khá phổ biến, đặc biệt trong cuộc sống hiện đại với nhiều tác nhân gây hại cho mắt. Vậy nguyên nhân gây ra tình trạng này là gì và có cách nào khắc phục tại nhà? Hãy cùng Bác Sĩ Hoa Súng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Hiểu rõ về hiện tượng mắt cay xè
Mắt cay xè là cảm giác khó chịu, thường đi kèm với các triệu chứng như:
- Khô mắt: Thiếu nước mắt hoặc chất lượng nước mắt kém.
- Chảy nước mắt: Là cơ chế tự nhiên của cơ thể để bôi trơn mắt, nhưng khi quá nhiều lại gây khó chịu.
- Mắt đỏ: Do mạch máu giãn nở.
- Mỏi mắt: Thường xảy ra khi làm việc với máy tính hoặc các thiết bị điện tử trong thời gian dài.
Nguyên nhân gây cay mắt
Cảm giác cay xè ở mắt là một triệu chứng khá phổ biến, có thể do nhiều yếu tố gây ra. Để hiểu rõ hơn về tình trạng này và tìm cách khắc phục hiệu quả, chúng ta hãy cùng đi sâu vào phân tích từng nguyên nhân.
1. Yếu tố môi trường
- Ô nhiễm không khí: Các hạt bụi mịn, khí thải từ phương tiện giao thông, hóa chất độc hại trong không khí là những tác nhân gây kích ứng mắt hàng đầu. Chúng có thể xâm nhập vào mắt, gây viêm nhiễm và làm tăng tiết nước mắt.
- Khói bụi: Bụi mịn, phấn hoa, lông động vật… khi tiếp xúc với mắt có thể gây ra các phản ứng dị ứng, khiến mắt đỏ, ngứa và cay.
- Ánh sáng xanh: Ánh sáng xanh phát ra từ màn hình điện thoại, máy tính, tivi có thể làm giảm sản xuất nước mắt, gây mỏi mắt và tăng nguy cơ mắc các bệnh về mắt.
- Điều hòa không khí: Không khí trong phòng điều hòa thường khô, làm giảm độ ẩm của mắt, gây khô và cay.
- Các chất kích thích: Khói thuốc lá, hóa chất độc hại, mùi hương nồng đều có thể gây kích ứng mắt.
2. Yếu tố sinh học
- Hội chứng khô mắt: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, xảy ra khi tuyến lệ không sản xuất đủ nước mắt hoặc chất lượng nước mắt kém.
- Nguyên nhân: Tuổi tác, sử dụng thuốc, môi trường khô, các bệnh lý tự miễn, các bệnh về mắt.
- Biểu hiện: Cảm giác khô, cộm, rát, cay xè, mỏi mắt, nhạy cảm với ánh sáng.
- Dị ứng: Phản ứng quá mẫn của hệ miễn dịch với các dị nguyên như phấn hoa, bụi nhà, lông động vật, thức ăn…
- Biểu hiện: Mắt đỏ, ngứa, chảy nước mắt, hắt hơi, nghẹt mũi.
- Nhiễm trùng: Vi khuẩn, virus hoặc nấm xâm nhập vào mắt gây viêm nhiễm.
- Nguyên nhân: Viêm kết mạc, viêm giác mạc, viêm mí mắt.
- Biểu hiện: Mắt đỏ, sưng, đau, chảy mủ, mờ mắt.
- Mỏi mắt: Do làm việc quá sức với mắt, đặc biệt khi nhìn vào màn hình điện tử trong thời gian dài.
- Biểu hiện: Mắt khô, cay, nhức mỏi, mờ mắt, nhìn đôi.
- Rối loạn chức năng tuyến lệ: Gây giảm tiết nước mắt hoặc tắc nghẽn ống dẫn nước mắt.
- Bệnh lý về mí mắt: Viêm mí mắt, tắc nghẽn ống dẫn nước mắt, đảo lông mi…
- Các bệnh lý khác: Tiểu đường, viêm khớp dạng thấp, bệnh tuyến giáp, bệnh hệ thống…
3. Các yếu tố khác
- Sử dụng kính áp tròng: Đeo kính áp tròng không đúng cách hoặc trong thời gian dài có thể gây khô mắt, kích ứng và nhiễm trùng.
- Phẫu thuật mắt: Sau phẫu thuật mắt, mắt có thể bị khô, cay do tổn thương bề mặt mắt.
- Thuốc: Một số loại thuốc như thuốc chống trầm cảm, thuốc lợi tiểu có thể gây khô mắt.
- Tuổi tác: Khả năng sản xuất nước mắt giảm theo tuổi.
3. Cách điều trị khô mắt tại nhà
Khô mắt là tình trạng khá phổ biến và có thể gây ra nhiều khó chịu. May mắn thay, có nhiều cách để cải thiện tình trạng này ngay tại nhà.
3.1. Các biện pháp tự nhiên
- Chườm ấm:
- Cách thực hiện: Dùng khăn sạch nhúng vào nước ấm (không quá nóng), vắt ráo và đắp lên mắt.
- Tác dụng: Giúp thư giãn cơ mắt, tăng cường tuần hoàn máu và kích thích tuyến lệ sản xuất nước mắt.
- Massage mắt nhẹ nhàng:
- Cách thực hiện: Dùng các đầu ngón tay massage nhẹ nhàng quanh vùng mắt theo chiều từ trong ra ngoài.
- Tác dụng: Giúp thư giãn cơ mắt, cải thiện tuần hoàn máu và kích thích tuyến lệ.
- Chợp mắt:
- Cách thực hiện: Ngồi thư giãn và nhắm mắt trong vài phút.
- Tác dụng: Giúp giảm mỏi mắt và tăng cường độ ẩm cho mắt.
- Chế độ ăn uống:
- Bổ sung omega-3: Có trong cá béo, hạt lanh, quả óc chó… giúp cải thiện chất lượng nước mắt.
- Uống đủ nước: Giúp duy trì độ ẩm cho cơ thể và mắt.
- Hạn chế đồ uống có cồn, cafein: Làm tăng tình trạng khô mắt.
- Tập thể dục cho mắt:
- Cách thực hiện: Nhìn xa gần, xoay tròn mắt, chớp mắt thường xuyên.
- Tác dụng: Giúp thư giãn cơ mắt và cải thiện tuần hoàn máu.
3.2. Sử dụng thuốc nhỏ mắt
- Nước mắt nhân tạo:
- Tác dụng: Bổ sung độ ẩm cho mắt, làm giảm cảm giác khô rát.
- Thuốc nhỏ mắt làm ẩm:
- Tác dụng: Tạo lớp màng bảo vệ trên bề mặt mắt, giúp giữ ẩm lâu hơn.
- Gel bôi trơn mắt:
- Tác dụng: Tạo lớp màng dày hơn, phù hợp với trường hợp khô mắt nặng.
Lưu ý:
- Chọn sản phẩm phù hợp: Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ để chọn loại thuốc nhỏ mắt phù hợp với tình trạng của mình.
- Sử dụng đúng cách: Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng.
- Không tự ý ngưng sử dụng thuốc: Nếu tình trạng khô mắt không cải thiện, cần tái khám để được điều chỉnh liều lượng hoặc thay đổi loại thuốc.
3.3. Điều chỉnh môi trường làm việc
- Giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử:
- Tăng độ ẩm trong phòng:
- Nghỉ ngơi mắt thường xuyên:
- Điều chỉnh ánh sáng: Tránh ánh sáng quá mạnh hoặc quá yếu.
3.4. Khi nào cần đến bác sĩ
- Khô mắt kéo dài và không cải thiện sau khi áp dụng các biện pháp trên.
- Mắt đỏ, sưng, đau, chảy mủ.
- Mờ mắt, nhìn đôi.
- Nhạy cảm với ánh sáng.
4. Khi nào cần đến gặp bác sĩ?
Mặc dù nhiều trường hợp khô mắt có thể cải thiện bằng các biện pháp tại nhà, nhưng có những dấu hiệu cảnh báo bạn nên đến khám bác sĩ ngay:
- Mắt đỏ kéo dài: Nếu mắt đỏ kéo dài trên 3 ngày và không có dấu hiệu thuyên giảm, có thể là do nhiễm trùng hoặc các vấn đề nghiêm trọng khác.
- Đau nhức dữ dội: Đau mắt dữ dội, nhức đầu, đau lan tỏa có thể là dấu hiệu của viêm nhiễm hoặc tăng nhãn áp.
- Nhìn mờ: Nếu tình trạng mờ mắt ngày càng tăng, đặc biệt là khi kèm theo các triệu chứng khác như nhìn đôi, nhìn thấy chấm đen hoặc vệt sáng, cần đi khám ngay.
- Có dị vật trong mắt: Dù là dị vật nhỏ, bạn cũng nên đến bệnh viện để lấy dị vật ra, tránh gây trầy xước giác mạc.
- Tiết dịch bất thường: Nếu mắt tiết dịch màu vàng, xanh lá cây hoặc có mùi hôi, có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng.
- Sưng mí mắt: Sưng mí mắt kèm theo đỏ, ngứa có thể là do viêm mí mắt hoặc các bệnh lý khác.
- Nhạy cảm với ánh sáng: Nếu ánh sáng làm cho mắt bạn khó chịu hơn, có thể là dấu hiệu của viêm giác mạc hoặc các vấn đề khác.
- Thay đổi thị lực đột ngột: Mất thị lực đột ngột hoặc thị lực giảm sút nhanh chóng là tình trạng khẩn cấp, cần được khám ngay.
Ngoài ra, bạn nên đi khám bác sĩ định kỳ nếu:
- Bạn là người cao tuổi.
- Bạn mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, viêm khớp dạng thấp.
- Bạn đang sử dụng các loại thuốc có thể gây khô mắt.
- Bạn thường xuyên làm việc với máy tính hoặc các thiết bị điện tử khác.
Tại sao cần đi khám bác sĩ?
Bác sĩ sẽ tiến hành khám mắt kỹ lưỡng, thực hiện các xét nghiệm cần thiết để xác định chính xác nguyên nhân gây khô mắt và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Điều trị sớm sẽ giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm và bảo vệ thị lực lâu dài.
5. Phương pháp phòng ngừa khô mắt
Để bảo vệ đôi mắt và ngăn ngừa tình trạng khô mắt, bạn nên áp dụng các biện pháp phòng ngừa sau:
5.1. Điều chỉnh thói quen sinh hoạt
- Quy tắc 20-20-20: Cứ 20 phút làm việc với máy tính, hãy nhìn vào một vật cách xa khoảng 20 feet (khoảng 6 mét) trong 20 giây.
- Hạn chế thời gian nhìn màn hình: Giảm thiểu thời gian sử dụng điện thoại, máy tính, đặc biệt trước khi đi ngủ.
- Điều chỉnh độ sáng màn hình: Đặt độ sáng màn hình ở mức vừa phải, tránh quá sáng hoặc quá tối.
- Đeo kính bảo hộ: Khi làm việc trong môi trường nhiều bụi bẩn, khói bụi hoặc tiếp xúc với ánh sáng mạnh, hãy đeo kính bảo hộ.
- Tạo môi trường làm việc thoải mái: Đảm bảo không gian làm việc đủ ánh sáng, không quá khô hoặc quá ẩm.
- Nghỉ ngơi mắt thường xuyên: Chợp mắt ngắn trong ngày để giúp mắt thư giãn.
5.2. Chế độ dinh dưỡng
- Bổ sung omega-3: Omega-3 giúp duy trì độ ẩm cho mắt, có nhiều trong cá béo, hạt lanh, quả óc chó.
- Ăn nhiều rau xanh: Rau xanh cung cấp vitamin A, C, E giúp bảo vệ mắt.
- Bổ sung vitamin: Vitamin A, C, E và các khoáng chất như kẽm, selenium có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ mắt.
5.3. Môi trường sống
- Tăng độ ẩm trong phòng: Sử dụng máy tạo ẩm hoặc đặt chậu cây xanh trong phòng.
- Tránh các chất kích thích: Hạn chế tiếp xúc với khói thuốc lá, hóa chất độc hại.
5.4. Khám mắt định kỳ:
- Khám mắt định kỳ: Nên đi khám mắt định kỳ 6 tháng đến 1 năm một lần để phát hiện sớm các vấn đề về mắt và điều trị kịp thời.
6. Các loại thuốc nhỏ mắt điều trị khô mắt
Thuốc nhỏ mắt là một trong những phương pháp điều trị khô mắt phổ biến và hiệu quả. Tuy nhiên, với nhiều loại thuốc khác nhau trên thị trường, việc lựa chọn loại thuốc phù hợp có thể khiến bạn băn khoăn. Dưới đây là một số loại thuốc nhỏ mắt thường được sử dụng để điều trị khô mắt, cùng với ưu và nhược điểm của từng loại:
6.1. Nước mắt nhân tạo
- Ưu điểm:
- Bổ sung độ ẩm cho mắt một cách tự nhiên.
- Thường không gây kích ứng.
- Dễ sử dụng.
- Nhược điểm:
- Hiệu quả ngắn, cần nhỏ nhiều lần trong ngày.
- Không phù hợp với trường hợp khô mắt nặng.
6.2. Gel bôi trơn mắt
- Ưu điểm:
- Tạo lớp màng bảo vệ mắt, giữ ẩm lâu hơn.
- Thích hợp cho trường hợp khô mắt nặng.
- Nhược điểm:
- Có thể gây mờ mắt tạm thời sau khi nhỏ.
- Không nên dùng khi đang đeo kính áp tròng.
6.3. Thuốc nhỏ mắt có chứa chất ổn định màng nước mắt
- Ưu điểm:
- Cải thiện chất lượng nước mắt, giúp ổn định màng nước mắt.
- Hiệu quả lâu dài hơn so với nước mắt nhân tạo.
- Nhược điểm:
- Có thể gây kích ứng ở một số người.
6.4. Thuốc nhỏ mắt có chứa corticosteroid
- Ưu điểm:
- Giảm viêm, giảm ngứa.
- Thích hợp cho trường hợp khô mắt do viêm.
- Nhược điểm:
- Không nên sử dụng lâu dài vì có thể gây các tác dụng phụ như tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể.
- Chỉ sử dụng theo chỉ định của bác sĩ.
6.5. Thuốc nhỏ mắt cyclosporine
- Ưu điểm:
- Điều trị tận gốc nguyên nhân gây khô mắt.
- Hiệu quả cao đối với bệnh khô mắt do hội chứng Sjögren.
- Nhược điểm:
- Giá thành cao.
- Có thể gây kích ứng nhẹ.
Lưu ý:
- Không tự ý mua và sử dụng thuốc nhỏ mắt: Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn loại thuốc phù hợp nhất với tình trạng của mình.
- Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng: Tuân thủ đúng liều lượng và cách dùng để tránh tác dụng phụ.
- Bảo quản thuốc đúng cách: Để thuốc ở nơi khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp.
Kết Luận
Khô mắt là một vấn đề phổ biến, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhiều người. Qua bài viết này, chúng ta đã tìm hiểu về các nguyên nhân gây khô mắt, các triệu chứng thường gặp, cũng như các biện pháp điều trị và phòng ngừa. Để bảo vệ đôi mắt khỏe mạnh, hãy chú ý đến chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng, và đừng quên khám mắt định kỳ. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
