Thoái Hóa Khớp: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Cách Điều Trị Hiệu Quả

Thoái hóa khớp là một căn bệnh xương khớp phổ biến ở người lớn tuổi. Bệnh này gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống do đau nhức và hạn chế khả năng vận động. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn chi tiết về thoái hóa khớp, từ nguyên nhân, triệu chứng đến các phương pháp điều trị và phòng ngừa.

1. Thoái Hóa Khớp Là Gì?

Thoái hóa khớp là một dạng viêm khớp mãn tính, xảy ra khi phần sụn bao phủ các đầu khớp xương bị hao mòn dần theo thời gian. Sụn có vai trò như một lớp đệm, giúp các khớp hoạt động trơn tru. Khi sụn bị hủy hoại, xương sẽ cọ xát vào nhau, gây ra đau đớn và viêm nhiễm.

Các khớp thường bị ảnh hưởng nhất bao gồm khớp gối, khớp háng, cột sống và khớp tay. Bệnh thoái hóa khớp thường tiến triển chậm và nặng hơn theo thời gian, gây ra các cơn đau mãn tính, khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày và thậm chí có thể dẫn đến tàn tật.

2. Nguyên Nhân Gây Thoái Hóa Khớp

Thoái hóa khớp có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Lão hóa: Đây là nguyên nhân chính khiến sụn khớp bị bào mòn theo thời gian. Càng lớn tuổi, nguy cơ thoái hóa khớp càng cao, đặc biệt là sau 55 tuổi.
• Giới tính: Phụ nữ, đặc biệt là sau mãn kinh, có nguy cơ thoái hóa khớp cao hơn nam giới. Sự suy giảm hormone estrogen sau mãn kinh làm tăng nguy cơ mất xương và thoái hóa khớp.
• Béo phì: Trọng lượng cơ thể cao làm tăng áp lực lên các khớp, đặc biệt là khớp gối và khớp háng. Ngoài ra, béo phì còn gây ra viêm nhiễm và rối loạn chuyển hóa, góp phần làm tổn thương khớp.
• Chấn thương: Các chấn thương do tai nạn hoặc hoạt động thể thao có thể làm tổn thương khớp, dẫn đến thoái hóa khớp sau này.
• Di truyền: Một số người có yếu tố di truyền dễ bị thoái hóa khớp hơn những người khác. Các rối loạn di truyền về khớp hoặc xương có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh.
• Rối loạn chuyển hóa: Các bệnh lý như tiểu đường hoặc hemochromatosis (tích tụ sắt) cũng có thể góp phần gây thoái hóa khớp.

3. Triệu Chứng Của Thoái Hóa Khớp

Triệu chứng thoái hóa khớp thường phát triển chậm và trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian. Những triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Đau nhức khớp: Đau nhức là triệu chứng đầu tiên và phổ biến nhất của thoái hóa khớp. Cơn đau có thể xuất hiện khi vận động và nghiêm trọng hơn sau khi hoạt động hoặc vào cuối ngày.
• Cứng khớp: Hiện tượng cứng khớp thường xảy ra vào buổi sáng hoặc sau khi không hoạt động trong thời gian dài.
• Khớp lỏng lẻo: Các khớp mất đi tính linh hoạt, khiến cho chúng trở nên lỏng lẻo, khó di chuyển.
• Lạo xạo hoặc tiếng kêu răng rắc: Khi di chuyển, bạn có thể cảm thấy khớp lạo xạo hoặc nghe thấy tiếng kêu răng rắc do xương cọ vào nhau.
• Sưng tấy: Viêm nhiễm mô mềm quanh khớp có thể gây sưng tấy, đau nhức.

Triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào khớp bị ảnh hưởng. Ví dụ, thoái hóa khớp gối thường gây đau khi đi bộ, đặc biệt là khi leo cầu thang. Thoái hóa khớp háng có thể gây đau ở vùng háng hoặc mông, làm khó khăn khi đeo giày hoặc ra vào xe hơi. Ở tay, các khớp ngón tay có thể bị đau, sưng và cong lệch. Thoái hóa khớp cột sống có thể gây đau cổ vai gáy, và trong một số trường hợp, có thể gây hẹp cột sống.

4. Chẩn Đoán Thoái Hóa Khớp

Để chẩn đoán thoái hóa khớp, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng, bao gồm kiểm tra khớp để phát hiện các dấu hiệu đau, sưng, đỏ và giảm tính linh hoạt. Ngoài ra, các phương pháp chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm có thể được sử dụng để xác định mức độ thoái hóa khớp, bao gồm:

• Chụp X-quang: Phương pháp này giúp bác sĩ nhìn thấy những thay đổi trong xương và sụn, chẳng hạn như hẹp khe khớp hoặc hình thành gai xương.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Đây là phương pháp chẩn đoán tiên tiến hơn, cung cấp hình ảnh chi tiết của các mô mềm xung quanh khớp, giúp xác định mức độ tổn thương sụn và các mô khác.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể được thực hiện để loại trừ các nguyên nhân khác gây đau khớp, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp.
• Phân tích dịch khớp: Bác sĩ có thể lấy mẫu dịch khớp để phân tích, giúp xác định xem có viêm nhiễm hoặc bệnh lý nào khác gây ra triệu chứng hay không.

5. Các Phương Pháp Điều Trị Thoái Hóa Khớp

Hiện nay, thoái hóa khớp không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có nhiều phương pháp điều trị giúp giảm đau, cải thiện chức năng khớp và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Các phương pháp điều trị bao gồm:

5.1. Điều Trị Không Dùng Thuốc

• Vật lý trị liệu: Vật lý trị liệu là một phần quan trọng trong điều trị thoái hóa khớp. Các bài tập được thiết kế để tăng cường sức mạnh cơ bắp quanh khớp, cải thiện tính linh hoạt và giảm đau.
• Sử dụng thiết bị hỗ trợ: Các thiết bị hỗ trợ như miếng lót giày, gậy hoặc khung tập đi giúp giảm áp lực lên khớp, đặc biệt là khớp gối và khớp háng, từ đó giảm đau khi vận động.
• Thay đổi lối sống: Giảm cân, tập thể dục đều đặn và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh là các biện pháp quan trọng để kiểm soát bệnh thoái hóa khớp. Giảm cân giúp giảm áp lực lên khớp, trong khi tập thể dục giúp duy trì sự linh hoạt và sức mạnh của khớp.

5.2. Điều Trị Dùng Thuốc

• Thuốc giảm đau: Acetaminophen (paracetamol) thường được sử dụng để giảm đau trong thoái hóa khớp. Đây là loại thuốc giảm đau không kê đơn, nhưng người bệnh nên thận trọng khi sử dụng để tránh tác dụng phụ.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Các loại thuốc như ibuprofen và naproxen natri giúp giảm viêm và đau. Tuy nhiên, NSAIDs có thể gây ra tác dụng phụ như viêm loét dạ dày, do đó cần sử dụng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
• Thuốc điều trị trầm cảm: Duloxetine hydrochloride là một loại thuốc điều trị trầm cảm nhưng cũng có tác dụng giảm đau trong thoái hóa khớp, đặc biệt là khi đau khớp gây ảnh hưởng đến tâm trạng và giấc ngủ của người bệnh.

5.3. Can Thiệp Y Khoa

• Tiêm corticosteroid: Corticosteroid được tiêm trực tiếp vào khớp để giảm viêm và đau trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, việc tiêm thuốc này chỉ nên thực hiện không quá 3-4 lần mỗi năm để tránh gây tổn thương khớp.
• Phẫu thuật: Trong các trường hợp nghiêm trọng, khi các biện pháp điều trị khác không hiệu quả, phẫu thuật thay khớp có thể được xem xét. Phẫu thuật này thay thế khớp bị hư hỏng bằng một khớp nhân tạo, giúp giảm đau và cải thiện chức năng vận động.